“Mijn lichaam was er nog, maar mijn geest was weg”: psychologische hulpverlening aan Oekraïense hulpverleners in Moldavië

" 24 februari 2022 staat in mijn geheugen gegrift. Het was de dag waarop ik voor het eerst angst zag in de ogen van mijn vader.” Elena is 23 jaar en komt oorspronkelijk uit Melitopol, een door Rusland gecontroleerd gebied in het zuidoosten van Oekraïne.  Vandaag blikt ze terug op de rollercoaster van angst, verwarring en shock waarin ze 365 dagen geleden belandde. "Mijn lichaam was er nog, maar mijn geest was weg", vertelt de 23-jarige ons in haar kleine appartement in de Moldavische hoofdstad Chisinau.

“Gewoon geraakt aan dingen waar je niet zou mogen aan wennen"

Zoals veel Oekraïners verliet Elena haar huis en familie om zich te vestigen in Moldavië.  "Na een maand besloot ik een baan te zoeken  bij een ngo", zegt ze “en sindsdien werk ik als opvoedster voor Oekraïense vluchtelingenkinderen.” 

Elena helpt dus anderen, maar krijgt zelf pas nu hulp dankzij de psychologische groepssessies die Dokters van de Wereld organiseert voor zorgverleners in het land.

"In een groep kun je naar anderen luisteren en leer je dat je niet alleen bent met je emoties", vertelt Elena die haar passie voor schilderen heeft heropgepikt via deze sessies. 

Victoria is één van de 4 psychologen die mentale hulp verleent aan zorgmedewerkers: “Het conflict sleept aan, om de continuïteit van de hulpverlening te waarborgen is het van groot belang om de hulpverleners zelf te behoeden voor burn-out.”

Sinds augustus 2022 organiseert Dokters van de Wereld mentale groepssessies voor medewerkers van vier ngo's in het land. Hiermee zijn we de enige organisatie die psychologische ondersteuning biedt aan hulpverleners in Moldavië. De sfeer is ontspannen, maar soms verstrakt een gezicht. "We zijn gewoon geraakt  aan dingen waar je niet aan zou mogen wennen", zegt Natalia tijdens een sessie. Door middel van technieken zoals kunsttherapie, neurolinguïstisch programmeren of meditatie leren humanitaire hulpverleners om te gaan met hun emoties en te werken aan hun weerstand tegen stress.

Navigeren door het leven in het heden

In totaal hebben meer dan 500 hulpverleners psychologische ondersteuning gekregen via dit programma.  Sommigen van hen gaan verder met individuele therapie. Svetlana, een 36-jarige Oekraïënse, is één van hen:  "Ik ben een heel sociaal persoon, wordt graag omringd is door mijn vrienden. Maar veel van mijn vrienden vluchtten naar andere landen, zoals Roemenië, en daardoor voelde ik me een hele tijd erg alleen.", vertelt de jonge arts die Oekraïne ontvluchtte met haar 12-jarige zoon.

Zoals zovelen dacht Svetlana dat het conflict hoogstens een paar weken zou duren. Een jaar later klampt ze zich nog steeds vast aan de hoop terug te keren naar de havenstad Odessa. Tegelijk beseft ze dat ze moet leren haar dagelijks leven te plannen, zodat ze niet in een depressie terechtkomt. "Als ik regelmatig een psycholoog van Dokters van de Wereld zie, bekijk ik mijn huidige leven anders. Ik leer nieuwe vriendschappen op te bouwen en mij te verzoenen met het heden", zegt ze positief en zelfverzekerd. 

Dokters van de Wereld in Moldavië

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne zijn meer dan 660.000 vluchtelingen Moldavië overgestoken. Ongeveer 100.000 hebben zich er gevestigd, voornamelijk vrouwen en kinderen. Een aanzienlijke toestroom voor het armste land van Europa en haar 2,6 miljoen inwoners. Maar ook een strategische bestemming voor degenen die dicht bij hun familie in Oekraïne willen blijven.

• In mei 2022 was MdM een van de eerste organisaties die van start ging met geestelijke gezondheidszorg  in  twee opvangcentra voor vluchtelingen en een Roma-nederzetting.
• In september 2022 begon MdM met individuele therapie voor Oekraïense vluchtelingen. Ze lijden meestal aan angst, stress, depressie, slaapstoornissen en hebben moeite met het beheersen van emoties.
• In augustus zijn we gestart met psychologische ondersteuning voor Oekraïense en Moldavische hulpverlenders. We ondersteunen 4 ngo’s en zijn de enige organisatie die mentale steun biedt aan eerstelijnswerkers..
• In 2023 zullen we onze acties in het land uitbreiden en bijdragen aan het versterken van het Moldavische gezondheidssysteem. Dat zullen we doen door primaire gezondheidscentra te ondersteunen, gezondheidswerkers op te leiden, medische apparatuur te leveren en samen te werken met Medische Universiteitsfaculteiten.